Transport żywności to skomplikowany proces, wymagający odpowiedniej logistyki oraz współpracy pomiędzy sektorami – od producenta, przez hurtownika do dystrybutora detalicznego. Przewoźnicy, zajmujący się transportem żywności muszą spełniać dość rygorystyczne normy. Sytuacji nie ułatwia ogromne zróżnicowanie produktów oraz podwyższony poziom ryzyka: błąd w transporcie skutkować może nie tylko utratą samego produktu, ale i odbić się na zdrowiu bądź życiu konsumentów.
Jakie metody stosują godni zaufania przewoźnicy żywności?
Transport drogowy wciąż dominuje
Transport żywności, zwłaszcza w hurtowych ilościach, przypomina w pewnym sensie walkę z czasem. Produkty należy dostarczyć na tyle sprawnie, w zapewnieniu odpowiednich warunków, aby nie straciły swoich właściwości zanim trafią do ostatecznego nabywcy. Sprawy nie ułatwia różnorodność produktów spożywczych na rynku – a każdy z nich posiadać może inne wymogi prawidłowego transportu. Ważne jest nie tylko to czym oraz w jakich warunkach produkty spożywcze są transportowane, ale także jakich opakować używa się podczas przewozu. Do tej pory dominującym wydaje się tworzywo sztuczne (w tym plastik), które zapewnia lekkość, elastyczność, wykazuje wysoką odporność na uszkodzenia mechaniczne, a także chroni przewożone produkty spożywcze przed negatywnym działaniem temperatury czy zanieczyszczeń, a co za tym idzie – utratą wartości odżywczych [1].
Istotny jest również sam rodzaj transportu. Jako, że czas gra najważniejszą rolę to środek transportu żywności w ilości hurtowej powinien być szybko dostępny, łatwy do załadunku oraz mieć możliwość sprawnego przemieszczania się. I z tego właśnie względu w tej kategorii wciąż dominuje transport drogowy [2]. Inne rodzaje transportu (czyli morski i lotniczy) wykorzystuje się jedynie w przypadku przewożenia towarów na większe odległości lub podczas dostarczania żywności mającej dłuższą przydatność do spożycia (dobrym przykładem są chociażby zboża) [3].
Umowa ATP
Jednym z pierwszych dokumentów dotyczących standardu transportu żywności jest umowa ATP, sporządzona w Genewie dnia 1 września 1970 r. Wskazuje ona na standardy transportu szybko psujących się artykułów spożywczych (szczególnie temperatury, w których powinna być przewożona żywność), określa specjalne środki transportu wykorzystywane do przewozu tychże produktów, a także opisuje metody badań oraz znakowania pojazdów do przewozu żywności [4].
Jakie wymogi odnośnie temperatury i konkretnego rodzaju żywności stawia umowa ATP? Oto przykłady:
Żywność zamrożona i głęboko mrożona:
- Zamrożona śmietana, lody: - 20 stopni Celsjusza;
- Zamrożone i głęboko mrożone ryby: - 18 stopni Celsjusza;
- Inne mrożone produkty żywnościowe: - 18 stopni Celsjusza.
Żywność schłodzona:
- Ryby: + 2 stopnie Celsjusza,
- Podroby: + 3 stopnie Celsjusza,
- Mleko w cysternie: + 4 stopnie Celsjusza,
- Drób i króliki: + 4 stopnie Celsjusza,
- Mięso: + 7 stopni Celsjusza [2].
Umowa ATP jest dokumentem międzynarodowym i ratyfikowana została przez następujące Państwa: Polska, USA, Austria, Wielka Brytania, Irlandia, Węgry, Belgia, Dania, Chorwacja, Czechy, Finlandia, Norwegia, Szwecja, Rosja, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Holandia, Luksemburg, Kazachstan, Maroko, Niemcy, Słowacja, Słowenia czy Włochy [5].
Pojazdy do transportu żywności
Umowa ATP określa dwa główne rodzaje pojazdów służących do transportu żywności. Pierwszym i najważniejszym (a także najczęściej wykorzystywanym) są pojazdy chłodzące. Dzielimy je na:
- Pojazdy chłodnicze – posiadają izolowane ściany oraz dach, a także wyposażone są w system chłodzenia mechanicznego (agregat sprężarkowy), w ich wnętrzu możliwe jest obniżenie temperatury do -20 stopni;
- Lodownie – posiadają izolowane ściany i dach oraz są wyposażone w inne systemy chłodzenia niż agregat sprężarkowy (np. lód, skroplone gazy);
- Pojazdy izotermiczne – posiadają izolowane ściany, nie są jednak wyposażone we własny system chłodzenia [5].
Z kolei ogrzewany środek transportu to inaczej izotermiczny środek transportu, wyposażony w urządzenia grzewcze umożliwiające podwyższenie temperatury w nadwoziu, a następnie utrzymanie jej na jednolitym poziomie przez 12 godzin bez włączania ogrzewania [5].
Środek transportu wykorzystywany do przewozu hurtowego żywności powinien byś sprawny, a także odpowiednio czyszczony po każdym kursie. Dodatkowo chłodnie muszą być wyposażone w system monitorujący i zapisujący temperaturę, aby zapewnić ciągłość tzw. „łańcucha chłodniczego”, który jest wymagany dla bezpieczeństwa żywności [2].
Inne podstawy prawne
Poza umową ATP, kwestie prawidłowego transportu żywności, poza przepisami krajowymi, regulują na terenie Unii Europejskiej następujące dokumenty: rozporządzenie nr 852/2004 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie higieny, środków spożywczych oraz w sprawie zasad i wymogów prawa żywnościowego. Dokumenty te gwarantują ujednolicenie zasad i procedur prawa żywnościowego na obszarze Wspólnoty oraz wskazują na odpowiedzialność przedsiębiorstwa działającego w sektorze spożywczym [5].
Odpowiedzialność za transport żywności
Formalnie podmiotem odpowiedzialnym za prawidłowy transport żywności, w myśl przepisów, jest przewoźnik. Nie da się jednak ukryć, że właściwe i terminowe dostarczenie produktów spożywczych do konsumenta leży także w interesie producenta: im produkt bardziej świeży, tym wyższą jakość reprezentuje, a to może przyczynić się do sukcesu danej marki. Jakość dostarczanych produktów jest także niemniej ważna dla dystrybutora detalicznego, który swoją ofertą pragnie przyciągnąć jak najwięcej klientów. Cały łańcuch dostaw produktów spożywczych oparty jest tak naprawdę o zasadę win-win. A zatem można powiedzieć, że wybór właściwego i odpowiedzialnego przewoźnika może rzutować na sukces zarówno producenta, jak i dystrybutora detalicznego.
Jak zatem właściwie wybrać firmę transportującą żywność? Na pewno warto sprawdzić nie tylko rekomendacje danego przedsiębiorstwa, ale także posiadane przez nich certyfikaty wydawane przez lokalne urzędy. Jeśli współpracujesz z renomowaną hurtownią spożywczą to zapytaj dystrybutora o transport zakupionych towarów – nierzadko hurtownie same świadczą usługi transportowe lub ściśle współpracują z określonym przewoźnikiem. Takie rozwiązanie pozwala Ci nie tylko łatwiej znaleźć godną zaufania firmę, ale i daje szanse na obniżenie kosztów transportu na drodze negocjacji oraz stałej współpracy.
Planujesz zamówić produkty spożywcze? Skontaktuj się z nami, a przygotujemy dla Ciebie ofertę specjalną.
Źródła:
[1] https://wedkarskiswiat.pl/inne/jaka-role-odgrywa-opakowanie-w-transporcie-zywnosci
[2] https://clicktrans.pl/blog/transport-zywnosci-co-musisz-wiedziec/
[4] A. Krzewińska, K. Matysek, Wymagania stawiane środkom transportu żywności, [w:] „Autobusy. Technika, eksploatacja, systemy transportowe”, nr 5/2012, s. 244.
[5] Ibid.