Ludzkie życie jest ściśle związane z jedzeniem. Od zarania dziejów zastanawiano się co zrobić, aby nie uległo ono zepsuciu. Jak przechowywać upolowane zwierzęta, zebrane plony czy rybę, aby zachowały swoją świeżość przez dłuższy czas? Problem ten był szczególnie odczuwalny dla osób przebywających w wojsku. Idąc na front każdy musiał mieć przy sobie zapasy żywnościowe, gdyż nie wiadomo było kiedy powróci się do bazy.

Najstarszym sposobem utrwalania jedzenia było jego suszenie przy pomocy słońca i wiatru. Metoda ta stosowana jest do dziś. Całkowicie wysuszone mięso staje się jednak z czasem twarde. W związku z tym jako alternatywę zaczęto stosować gotowanie, wędzenie, solenie, a także mrożenie. Od połowy XVIII wieku w Holandii ryby zaczęto pakować do puszek. Nie były one jednak poddawane obróbce termicznej, a jedynie bogato solone lub wędzone. Przełom w kwestii konserwacji jedzenia nastąpił pod koniec XVIII wieku.

Kto wynalazł konserwy?

W 1795 roku Napoleon ogłosił konkurs na opracowanie skutecznej metody konserwowania żywności dla wojska. W związku z tym, 15 lat później, francuski cukiernik i piekarz Nicolas F. Appert po wielu próbach wpadł na pomysł gotowania mięsa i warzyw (zauważył, że najlepsze efekty daje podgrzanie żywności do 100 lub więcej stopni Celsjusza) w hermetycznie zamkniętych, szklanych naczyniach. W trakcie tego eksperymentu okazało się, że produkty zachowują swoją świeżość tak długo, jak pozostają zamknięte. Wybór naczyń nie był przypadkowy. Ojciec wynalazcy zajmował się przez długie lata produkcją wina wybuchowego, dziś znanego jako szampan. Młody Appert zaobserwował, że butelki z grubego, ciemnozielonego szkła doskonale wytrzymują duże ciśnienie i temperaturę otoczenia. Butelki do przechowywania żywności nieco przekształcił, poszerzając ich otwór, tak że zaczęły bardziej przypominać słoiki. Do ich zamykania używał mieszaniny sera i wapna.

Wynalezioną przez niego metodę zaczęto nazywać, od jego nazwiska, apertyzacją, a sam Appart otrzymał nagrodę w wysokości 12 000 funtów.

Louis Pasteur i jego badania

Na tym etapie nie zdawano sobie jednak sprawy z tego, że na psucie się jedzenia mają wpływ drobnoustroje. Zależność procesów fermentacyjnych od drobnoustrojów odkrył francuski biolog Louis Pasteur, który prowadził liczne badania nad fermentacją mlekową, masłową, alkoholową i octową. Rozpoczął on stosowanie pasteryzacji, czyli sterylizacji w temperaturach niższych niż 100 stopni Celsjusza.

Pierwsze puszki

Pierwsze blaszane puszki do przechowywania konserw zostały zastosowane w Anglii. Już w 1810 roku londyński kupiec Peter Durand otrzymał na nie patent, który odsprzedał Johnowi Hallowi i Bryanowi Donkinowi, czyli angielskim wynalazcom. Dwa lata później mięso oraz zupy w puszkach trafiły do brytyjskiej marynarki wojennej. Od 1830 roku takie produkty można było znaleźć już na półkach londyńskich sklepów. Początkowo były one jednak bardzo drogie, gdyż cały proces napełniania i zamykania pojemników wykonywano ręcznie. Dopiero z czasem pracę człowieka zastąpiły maszyny.