Choć rynek alkoholowy w Polsce poszczycić się może wieloma różnymi produktami, to lider pośród napojów alkoholowych pozostaje jeden. Jest nim piwo! Złocisty napój uwielbia prawie każdy z nas, a z roku na rok produkuje się go w naszym kraju coraz więcej. I nie jest to żadna nowość, bo tradycje piwowarskie w Polsce sięgają czasów wczesnego średniowiecza. Co ciekawe, niektóre historyczne browary nadal działają, a wielu z Was z pewnością próbowało je w życiu nie zdając sobie sprawy, że wytwarzane są na bazie wiekowych i tradycyjnych receptur!
Browary i tradycje piwowarskie
Podejmując temat najstarszych polskich browarów odróżnić trzeba dwie rzeczy: czym innym będą same tradycje piwowarskie, a czym innym data założenia wybranego browaru. Gdy spojrzymy na to drugie (czyli rok oficjalnego powstania „fabryki piwa”) to może się okazać, że najstarsze browary mają „zaledwie” 200-300 lat. Jednakże, nie wzięły się znikąd – zazwyczaj w danym miejscu istniały już mocno ugruntowane tradycje piwowarskie, a formalne powstanie browaru stanowiło jedynie nadanie im bardziej oficjalnego wyrazu.
Warka strong, czyli silna i długa tradycja warzenia
Sam browar w Warce do najstarszych nie należy – znane piwo o tej samej nazwie produkuje się w nim od 1975 roku[1]. Jednakże tradycje piwowarskie piwa Warka to już zupełnie inna i znacznie dłuższa historia. Według historycznych przekazów sięgają one XV wieku – już wtedy na terenie miasta Warka produkowano napój alkoholowy na bazie jęczmienia. Co więcej, w 1478 roku Książe Mazowiecki Bolesław V nadał miastu wyłączny przywilej dostaw piwa Warka na swój dwór i sprzedaży w piwnicach warszawskiego ratusza. Istnieją nawet teorie, że sama nazwa Warka wzięła się od piwa, a nie piwo od miasta.
Ze źródeł historycznych dowiedzieć się możemy, że piwo Warka już w średniowieczu cenione było za smak, kolor i klarowność. W wareckim piwie zasmakował nawet nuncjusz apostolski Hipolit Aldobrandini (późniejszy papież Klemens VIII), wedle którego było ono „wyborne, szczypiące, z koloru i smaku do wina podobne[2]”.
Browar Lwówek
Dolnośląski browar Lwówek powstał oficjalnie w 1861 roku - Julius Hohberg odkupił browar obywatelski (założony przez Bractwo Browarne w 1850 roku), postanowił rozbudować i rozruszać przedsiębiorstwo[3]. Oparł się on jednak na tradycyjnych recepturach i lokalnych tradycjach piwowarskich, które prawdopodobnie sięgają XII wieku! Najstarsza wzmianka o cechu piwowarów z Lwówka pochodzi z 1209 roku z Księgi Miejskiej Wrocławia[2]. Przywilej warzenia piwa miał być związany z nadaniem Lwówkowi praw miejskich[4]. Czy takie samo piwo produkowane było w przedsiębiorstwie Juliusa Hohberga? Tego dokładnie nie wiemy, ale na pewno jedno i drugie piwo miało wspólny mianownik!
Browar Żywiec
Pewnie niewielu zdaje sobie sprawę, że Browar Żywiec posiada całkiem długą historię. Co ciekawe, praktycznie od początków swojego istnienia był liderem w regionie. Przedsiębiorstwo powstało w 1856 roku z inicjatywy księcia cieszyńskiego Albrechta Fryderyka Habsburga. Już w 1857 roku browar uwarzył 17 856 litrów piwa (jak na tamte czasy było to dość sporo), a w ciągu kilkunastu lat podwoił produkcję[5]. Być może to nazwisko właściciela przyniosło browarowi sukces – już w 1869 r. piwo żywieckie było największym zakładem pośród 260 browarów w Galicji.
Właściciel browaru w Żywcu dość chętnie inwestował w nowe urządzenia wspomagające produkcję: maszynę do sortowania jęczmienia, urządzenie filtrujące piwo podczas rozlewu, agregat chłodniczy systemu Lindego czy też warzelnię systemu Ringhofera. Nowoczesne i udoskonalone systemy produkcji sprawiały, że piwo Żywiec uchodziło za napój dobrej jakości, co przekładało się na jego popularność[6].
Browar Witnica
Przenosimy się na ziemię lubuską. To tu, w XIV wieku leżąca w dolinie Warty wieś Witnica stała się własnością zakonu cystersów z Mironic. Co w tym szczególnego? A to, że braciszkowie posiadali specjalny przywilej pozwalający im na produkcję piwa! Tradycje piwowarskie były w miejscowości zatem długie, niemniej jednak oficjalne powstanie przedsiębiorstwa datowane jest na rok 1848, gdy Ernest Ferdinand Handke wydzierżawił mały, istniejący w mieścinie browar.
Co ciekawe, browar w Witnicy wpisany jest na listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Tyskie Browary Książęce
Tyskie, uznawane w Europie za „najlepsze polskie piwo” również może poszczycić się ciekawą historią. Produkowane jest ono w Tychach od 400 lat – i to bez przerwy! Za datę powstania browarów w Tychach przyjmuje się 1629 rok – taką datę nosi pierwszy oficjalny spis majątku browaru. Jest wielce prawdopodobne, że sama produkcja rozpoczęła się już jednak wcześniej.
Na początku swojego istnienia, czyli w XVII wieku w browarze produkowano trzy gatunki złotego trunku: piwo wysyłkowe, drożdżowe i stołowe. Najwyższą jakość miało to pierwsze i to było przeznaczone na sprzedaż. Dwa pozostałe produkowane były raczej na potrzeby lokalnego spożycia[7].
Tak wygląda pokrótce lista najstarszych polskich browarów. W sumie liczba browarów, powstałych przed 1900 rokiem na terenie Polski wynosi aż 25 (mówimy o przedsiębiorstwach wciąż działających!)[8]. Czy zdawaliście sobie sprawę, że za Waszym ulubionym złotym trunkiem kryje się niekiedy długa i całkiem ciekawa historia?
Chcesz złożyć zamówienie na piwo? Skontaktuj się z nami, a przygotujemy specjalną ofertę!
[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Warka_(piwo)
[2] Ibid.
[3] https://pl.wikipedia.org/wiki/Browar_Lw%C3%B3wek
[4] https://szyszkachmielu.pl/historyczne-polskie-browary/
[5] A. Spyra, G. Zwierzyna, Browar Żywiec 1856-2001, Żywiec 2001, s. 195
[6] https://pl.wikipedia.org/wiki/Browar_w_%C5%BBywcu
[7] https://pl.wikipedia.org/wiki/Tyskie
[8] https://pl.wikipedia.org/wiki/Browary_w_Polsce#Pozosta%C5%82e_browary_przemys%C5%82owe_i_rzemie%C5%9Blnicze