Polska, dzięki swoim warunkom przyrodniczym oraz geopolitycznemu położeniu posiada duży potencjał gospodarczy, także związany z produkcją oraz eksportem produktów różnego typu. Sektorem, w którym kraj szczególnie przoduje już od kilku lat jest sektor produktów rolno - spożywczych, choć dobrze ma się także polska produkcja srebra.

O tym, że w wielu zakątkach świata można spotkać polskie jabłka, zboża czy mięso wiadomo nie od dziś. Nie od dziś też wiadomo, że polska żywność bywa niezwykle doceniana przez zagranicznych konsumentów. Jak jednak dokładnie wygląda struktura polskiego eksportu żywności oraz jakie są jego ekonomiczne wyniki?

Ekologiczna, dobra i tania

Za co grono międzynarodowych odbiorców i konsumentów najbardziej kocha polską żywność? Składa się na to kilka istotnych czynników. Przede wszystkim polskie produktu wszelkiego typu (począwszy od słodyczy, przez owoce, mięso, na zbożach kończąc) są uważane za dobre i smaczne. Po drugie, produkcja w kraju dobrze stoi w kwestii ekologicznych metod produkcji i wytwarzania. Żywność jest dobra, bo jest bardziej naturalna niż jej zachodnie odpowiedniki. Kolejną kwestią są konkurencyjne ceny. Choć i owszem, polska żywność nie jest najtańsza spośród wszystkich, to wciąż koszty jej kupna i importu są konkurencyjne względem innych ofert na rynku międzynarodowym. Nie bez znaczenia jest także kurs złotego – przeważnie korzystny dla eksporterów względem euro[1].

O sukcesie polskiej żywności za granicą świadczą wskaźniki eksportu. A te osiągnęły rekordowo dobre noty w roku 2021. Wartość polskiego eksportu żywności wzrosła wówczas o 9% w porównaniu do eksportu w 2020[2]. Istotny wpływ na sukces polskiego handlu miało dynamiczne dostosowanie się do nowych warunków funkcjonowania, narzuconych w związku z pandemią Covid-19.

Wzrost eksportu żywności odnotowano już w pierwszym półroczu 2021: od stycznia do czerwca 2021 wartość sprzedaży produktów rolno - spożywczych poza granicami Polski wyniosła 17,6 mld. Było to o 5,3% więcej niż w roku poprzednim.  Jak to wygląda w porównaniu do importu? Ten również zwiększył się o 3,2% w porównaniu z rokiem 2020 i osiągnął wartość 11,8 mld. Wciąż oznacza to jednak, że Polska więcej eksportuje niż importuje, a zatem posiada dodatnie saldo wymiany handlowej.

Struktura towarów eksportowych w sektorze produktów rolno - spożywczych

Jak dokładnie wygląda struktura towarowa eksportu polskich produktów rolno - spożywczych? Czego polscy producenci sprzedają najwięcej? Szczegółowy raport z sytuacji możemy znaleźć w publikacjach KOWR.

Bez wątpienia w strukturze tych towarów dominuje mięso i przetwory mięsne. Już w pierwszym półroczu 2021 r. przychody uzyskane ze sprzedaży produktów mięsnych wyniosły 3,2 mld euro i zwiększyły się o 3% w porównaniu z rokiem poprzednim. W perspektywie całego roku 2021 udział mięsa i przetworów mięsnych w polskim eksporcie żywności wyniósł 19% osiągając wartość 7 mld euro (o 9% więcej niż w porównaniu z perspektywą roku 2020). Największy udział miało tu mięso drobiowe (38%), przetwory mięsne (25%), mięso wołowe (22%) oraz mięso wieprzowe (12%). Eksport żywych zwierząt oraz pozostałych mięs był już zatem stosunkowo niewielki[1].

Kategorią towarów eksportowych, która znalazła się w statystyce na drugi miejscu są ziarna zbóż i przetwory. Tu również wzrost wartości eksportu został odnotowany już w I półroczu 2021, osiągając wartość 2,3 mld (o 9% więcej w porównaniu do I półrocza 2020). W skali całego roku 2021 eksport zbóż i przetworów zbożowych stanowił 13% polskiego eksportu żywności, zyskując wartość 4,7 mld euro oraz wzrastając o całe 10% w porównaniu z całym rokiem 2020[2].

Kolejną kategorią najczęściej eksportowanych towarów okazał się tytoń i wyroby tytoniowe (11% ogółu polskiego eksportu), osiągając w skali roku 2021 wartość 4,1 mld euro. Jednakże, mimo stosunkowo dużego obrotu, był to jedyny sektor produktów, którego eksport zmniejszył się (o 4%) w porównaniu z rokiem 2020.

Stosunkowo duży udział w polskim eksporcie mają także cukier oraz wyroby cukiernicze. W 2021 roku stanowiły one 7% całego eksportu, a sprzedaż za granicę osiągnęła wartość 2,8 mld euro. Tutaj również odnotowany został dość znaczący wzrost – o 9% w porównaniu z rokiem 2020.

Podobny udział w całym polskim eksporcie (7%)  mają także produkty oraz przetwory mleczne. Eksport tych towarów wzrósł o 13% i osiągnął wartość 2,6 mld euro w skali roku 2021. Polska jest 7. eksporterem nabiału w Unii Europejskiej oraz 10. w skali światowej! Nie bez znaczenia pozostaje tu długa tradycja serowarstwa[2].

Dość znaczący okazał się także eksport ryb i przetworów rybnych. Jego udział sięgnął 6%, a wartość sprzedanych za granicę produktów wyniosła 2,4 mld euro. Wzrost eksportu w porównaniu z rokiem 2020 został odnotowany na poziomie 4%.

5% udziału w polskim eksporcie miały warzywa, grzyby oraz ich przetwory. Wartość sprzedanych produktów za granicę wyniosła 1,9 mld euro, a odnotowany wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim sięgnął 7%. Polska jest największym na świecie producentem (oraz eksporterem) pieczarek[2]. Podobnie było w przypadku owoców, orzechów oraz ich przetworów. Wartość eksportu tych towarów osiągnęła kwotę 1,7 mld euro, wzrastając aż o 15% w porównaniu z rokiem 2020. Nikogo nie powinna dziwić informacja, że Polska wciąż pozostaje światowym liderem eksportowym, jeśli chodzi o jabłka, z kolei nie wszyscy wiedzą, że Polska jest także jednym z czołowych eksporterów mrożonych truskawek[2].

2% udział (o wartości 0,9, mld euro) w polskim eksporcie produktów rolno - spożywczych stanowiły nasiona roślin oleistych oraz tłuszcze roślinne. I choć może wydawać się to niedużo w porównaniu do wymienionych wcześniej kategorii żywności to warto zwrócić uwagę na wzrost wartości eksportu tych produktów w porównaniu z rokiem 2020 – wyniósł on aż 27%!

Podobną wartość do nasion roślin oleistych oraz tłuszczy roślinnych osiągnęła kategoria kawa, herbata i kakao: 2% udziału w eksporcie oraz wartość 0,9 mld euro. Tu jednak wartość eksportu była bardziej zbliżona do tej z roku 2020 i wzrosła jedynie o 2%.

Kolejną kategorią produktów, dla której wzrost wartości eksportu był mocno zauważalny są soki warzywne i owocowe. I choć ogólna wartość w całej strukturze polskiego eksportu żywności wynosi 2% (0,7 mld euro) to odnotowano tu wzrost aż o 22%.

Na końcu struktury polskiego eksportu znajduje się alkohol. Jego udział w ogóle polskiego eksportu w 2021 roku wyniósł 2% oraz osiągnął wartość 0,7 mld euro. W tej kategorii również odnotowano wzrost sprzedaży za granicę (u 9%).

19% polskiego eksportu żywności (7,0 mld euro) stanowiły pozostałe produkty rolno -spożywcze[1].

Dokąd Polska sprzedaje żywność? Struktura geograficzna eksportu

Struktura geograficzna polskiego eksportu również jest imponująca. Już w pierwszej połowie 2021 roku polskie towary rolno - spożywcze trafiły do 192 krajów świata! Polskie produktu importowane są przez państwa na wszystkich kontynentach, niemniej jednak wciąż dominuje to rynek europejski – a w szczególności rynek unijny.

Sam eksport polskich produktów do krajów UE osiągnął 12,6 mld euro (i wzrósł o 6,8% w porównaniu z rokiem 2021). Co ciekawe, w samej europejskiej strukturze geograficznej polskiego eksportu żywności również można zauważyć sporą koncentrację geograficzną. Największym importerem polskiej żywności od wielu lat pozostają sąsiednie Niemcy. W I półroczu 2021 r. eksport polskich towarów do tego kraju wyniósł 4,3% i wzrósł o 5% w porównaniu z analogicznych okresem w roku 2020.

Istotnymi odbiorcami polskich produktów w Europie są także Francja (1 mld euro, wzrost o 15% w roku 2021), Niderlandy (1 mld euro, wzrost o 8% w porównaniu z 2020), Włochy (0,95 mld euro, wzrost o 13%), a także Czechy (0,7 mld euro – wzrost o 1%).

A jak wygląda struktura geograficzna polskiego eksportu poza granice Unii Europejskiej? Skala sprzedaży polskiej żywności poza UE osiągnęła w I połowie 2021 wartość 5 mld euro (o 2% więcej niż w I połowie 2020). Duży udział miał eksport do krajów-członków Wspólnoty Niepodległych Państw (894 mld euro), który zwiększył się o 6% w porównaniu z rokiem poprzednim. Największymi importerami polskiej żywności z państw Wspólnoty Niepodległych Państw okazały się Ukraina (377 mln euro – wzrost o 3%), Federacja Rosyjska (312 mln euro – wzrost o 18%) i Białoruś (127 mln euro – tu nastąpił spadek o 8%).

Eksport do innych państw (nienależących ani do Unii Europejskiej, ani do Wspólnoty Niepodległych Państw) wyniósł 4,1 mld i ogólnie wzrósł o 1%. Pośród największych odbiorców polskiej żywności znalazły się takie Państwa jak Wielka Brytania ( 1,4 mld – choć tu odnotowano spadek o 9%), Arabia Saudyjska (333 mld euro – spadek o 9%), Stany Zjednoczone 284 mln euro – wzrost o 15%), Algieria (264 mld euro – ponad dwukrotny wzrost), Izrael (133 mln euro – wzrost o 15%), Norwegia (128 mln euro – wzrost o 20%), Chiny (110 mln euro – wzrost 10%) oraz Maroko (94 mln euro – dwuipółkrotny wzrost)[1].

Jaka przyszłość czeka polski eksport żywności?

Polska ma ogromne perspektywy jako eksporter produktów rolno - spożywczych. Należy jednak spodziewać się sporej zmiany w strukturze rynku oraz w strukturze eksportu w roku 2022. Związane jest to z wojną na Ukrainie oraz embargo, które zostało nałożone na Federację Rosyjską i Białoruś. A zaznaczyć należy, że to właśnie Ukraina, Rosja i Białoruś były  jednymi z największych partnerów Polski pośród Wspólnoty Niepodległych Państw.

Sytuacja ta nie przekreśla jednak szans polskiej żywności i stale możliwe jest utrzymanie wysokich przychodów z eksportu. Po pierwsze, zwrócić należy uwagę na tendencję wzrostową eksportu na terenach poza unijnych (chociażby w Norwegii), szczególnie dalszych, takich jak Stany Zjednoczone, Państwa Afryki Północnej, Chin czy też Bliskiego Wschodu. Należy także wziąć pod uwagę, że Ukraina, w związku z toczącą się na jej terytorium wojną, nie będzie w stanie wygenerować takiej ilości produktów eksportowych, jak to miało miejsce dotychczas. A eksport żywności, szczególnie zbóż, z Ukrainy był znaczny. W związany z czym powstanie istotna „luka” na niektórych rynkach (w tym Afrykańskich) i uwaga może zostać zwrócona na ofertę polskich produktów rolno-spożywczych.

 

[1] https://www.kowr.gov.pl/biuro-prasowe/aktualnosci/bardzo-dobre-wyniki-polskiego-eksportu-artykulow-rolno-spozywczych-w-pierwszym-polroczu-2021-r

[2] https://businessinsider.com.pl/gospodarka/jestesmy-produkcyjna-potega-w-roznych-branzach-ich-lista-rosnie/b1xpdc2