Wielka Brytania opuściła Unię Europejską 31 stycznia 2020 roku. Z kolei 1 stycznia 2021 roku wszystkie spółki posiadające siedzibę na terenie Zjednoczonego Królestwa stały się dla UE spółkami z siedzibą w państwie trzecim. Wpłynęło to w ogromnym stopniu na zmianę charakteru relacji handlowych. Zakończyło się bowiem uczestnictwo Wielkiej Brytanii w jednolitym rynku oraz unii celnej UE, kresu dobiegł także swobodny przepływ towarów, usług i osób. I choć od zmian minął właśnie rok, to wciąż wielu eksporterów ma problem z dostosowaniem się do nowych przepisów prawa.

Brexit sprawił, że przepływ towarów i usług pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską stał się na nowo dość problematyczny – Zjednoczone Królestwo zyskało na gruncie unijnych przepisów celnych, akcyzowych oraz VAT status państwa trzeciego. Największą trudność dla europejskich eksporterów oraz brytyjskich importerów stanowiło dostosowanie się do nowych przepisów celnych, formalności oraz konieczność spełnienia nowych wymagań (m.in. nabycie określonych licencji), aby móc kontynuować dotychczasową działalność.

Jak obecnie wygląda kwestia importu europejskiej żywności oraz produktów akcyzowych do Wielkiej Brytanii?

Konieczne formalności celne

Od 1 stycznia 2021 roku jednym z podstawowych wymogów jest posiadanie numeru rejestracyjnego oraz identyfikacyjnego EORI. Obowiązek ten dotyczy wszystkich przedsiębiorców, którzy eksportują towary do Wielkiej Brytanii lub importują brytyjskie produkty na teren UE. Bez numeru rejestracyjnego EORI nie będzie możliwe dopełnienie wszystkich formalności celnych. Co istotne, na terenie UE ważność utraciły także wszelkie pozwolenia dla upoważnionych przedsiębiorców oraz inne pozwolenia wydane przez Wielka Brytanię. Przedsiębiorcy, którzy wcześniej opierali na nich swoją działalność zostali zmuszeni do ubiegania się o nowe unijne zezwolenie w jednym z państw członkowskich UE.

Poza koniecznością uzyskania numeru EORI przedsiębiorcy muszą dokonać rejestracji w systemach administracji celnych, przedstawić towary organom celnym w trakcie ich odprawy oraz sporządzać zgłoszenia celne. Tutaj trudność stanowią pewne elementy całej procedury – w tym chociażby kwestia prawidłowej stawki celnej, właściwej klasyfikacji towarów czy ich wartości. Pewne ułatwienie stanowić może fakt, że co do zasady zgłoszenia celne składane są w formie elektronicznej za pośrednictwem odpowiednich systemów informatycznych. Przedsiębiorca ma także możliwość skorzystania z usług agencji celnych, rozwiązanie to jednak wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów.

Cło a preferencyjne traktowanie towarów

Od 1 stycznia 2021 roku zmianie uległy także reguły pochodzenia towarów. Aby mogły być one traktowane preferencyjnie musi zostać wykazane ich pochodzenie, oparte na stosownej umowie pomiędzy Wielka Brytanią o UE. Jeśli określonej umowy nie ma lub przedsiębiorcy nie uda się wykazać pochodzenia towarów to zostaną one objęte należnościami celnymi.

Brexit a podatek VAT

Po zakończeniu okresu przejściowego Wielka Brytania przestała podlegać przepisom UE w dziedzinie VAT, jako iż utraciła status państwa członkowskiego. Oznacza to, że przesył towarów, stanowiący dotychczas „wewnątrzwspólnotową dostawę” lub „wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów” (transakcje B2C) zostaną zastąpione importem oraz eksportem towarów.

W praktyce oznacza to zmianę obowiązujących dotychczas zasad rozliczeń. Przedsiębiorcy importujący towary z Wielkiej Brytanii są obecnie zobowiązani do obliczania oraz wykazania podatku VAT należnego z tytułu importowanych dóbr w zgłoszeniach celnych. Od 1 stycznia 2021 zmianie uległa także sama podstawa opodatkowania – obecnie co do zasady jest to wartość celna importowanych towarów powiększona o należne cło oraz inne elementy kalkulacyjne wskazane w ustawie o VAT.

W przypadku eksportu z Polski do Wielkiej Brytanii podatnicy często mają problem z określeniem czy wywóz danych towarów będzie wiązał się z koniecznością opodatkowania VAT w Polsce oraz czy zaistnieje możliwość zastosowania stawki 0% VAT. Zajmujący się eksportem przedsiębiorca powinien przede wszystkim ustalić czy w danej sytuacji dochodzi do eksportu w rozumieniu VAT oraz ustalić który podmiot, zaangażowany w łańcuch dostaw, powinien być eksporterem w rozumieniu przepisów celnych. Konieczne jest także wdrożenie procedur wewnętrznych kompletowania oraz archiwizacji dokumentacji, która jest niezbędna do zastosowania stawki 0% VAT w eksporcie.

Alkohol i produkty akcyzowe

Od 1 stycznia 2021 trudniejszy jest także przepływ wyrobów alkoholowych (oraz innych produktów akcyzowych) pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią. W przypadku przywozu wyrobów akcyzowych z Wielkiej Brytanii do UE naliczany jest podatek akcyzowy. Jest on pobierany w momencie dopuszczenia tych produktów do obrotu. Obowiązują także inne przepisy prawa celnego. Z pewnością wielu przedsiębiorców w negatywny sposób odczuło brak możliwości korzystania z systemu EMCS (System Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych). W przypadku import z Wielkiej Brytanii konieczne jest złożenie przewozowego zgłoszenia celnego.

Z kolei w sytuacji wprowadzania wyrobów akcyzowych z terytorium UE do Wielkiej Brytanii przedsiębiorca musi złożyć tzw. zgłoszenie celne wywozowe. Wypełnienie obowiązków musi odbywać się zgodnie z przepisami dotyczącymi importu/eksportu z/do państw trzecich.

Należy pamiętać, że zarówno w przypadku importu wyrobów akcyzowych z Wielkiej Brytanii do UE lub eksportu wyrobów akcyzowych z UE do Zjednoczonego Królestwa podatnik jest zobowiązany do określenia kwoty należnego podatku akcyzowego w zgłoszeniach celnych.

Zmiany na gruncie etykiety

Od 1 stycznia 2021 Unia Europejska i Wielka Brytania stanowią dwa osobne obszary prawne. Oznacza to, że produktu wwożone z UE do Wielkiej Brytanii muszą spełniać określone wymagania stawiane przez to państwo oraz odpowiadać normom brytyjskim określonym w przepisach. Podobnie jest także w drugą stronę – wszystkie towary importowane z Wielkiej Brytanii do Unii Europejskiej muszą być zgodne z normami oraz przepisami unijnymi oraz podlegać wszelkim kontrolom celnym.

Zmiana ta ma konsekwencję także na gruncie oznaczenia lub etykietowania produktów wprowadzanych na rynek UE. Produkty zawierające dane organów lub osób mających siedzibę w Wielkiej Brytanii nie są już zgodne z unijnymi przepisami dotyczącymi etykietowania.

Przedsiębiorcy muszą także pamiętać, że w niektórych przypadkach konieczne jest uzyskanie zezwolenia na eksport lub import do kraju trzeciego.

Irlandia Północna „zieloną wyspą” handlu

Należy podkreślić, że konsekwencje Brexitu na razie nie dotyczą całego terytorium Wielkiej Brytanii. Wyjątkiem jest Irlandia Północna, dla której wydano specjalny protokół obowiązujący przynajmniej do końca 2024 r. (nie jest wykluczone wydłużenie tego okresu). Na jego podstawie wszelkie transakcje związane z przemieszczaniem towarów pomiędzy UE a Irlandią Północną traktowane są na zasadach przewidzianych dla unijnych transakcji wewnątrzwspólnotowych. Dlatego zaleca się, aby unijni podatnicy zwracali uwagę, gdzie znajduje się siedziba ich kontrahentów ze Zjednoczonego Królestwa – może się bowiem okazać, że procedury związane z importem i eksportem będą prostsze.

Kolejne zmiany w 2022 roku

2022 rok przyniesie kolejne zmiany w procedurach importowych/eksportowych pomiędzy UE i Wielką Brytanią. Czego możemy się spodziewać?

Przede wszystkim, od 1 stycznia 2022 r. importowe deklaracje celne wymagane są dla wszystkich towarów. Zniknęła także możliwość odraczania odprawy celnej. Należy się także spodziewać kontroli celnych przewodu z terenu Unii Europejskiej. Ponadto pojawiły się dodatkowe formalności związane z importem do Wielkiej Brytanii – obowiązkowa stała się usługa przemieszczania pojazdów towarowych (tzw. GVMS), pojawiła się także konieczność wstępnego zgłaszania produktów pochodzenia zwierzęcego (POAO) oraz kontrole dokumentów w brytyjskim systemie IPAFFS.

Nie są to jedyne zmiany – kolejne wejdą w życie w lipcu 2022 roku. Wówczas dla wszystkich importów z Wielkiej Brytanii wymagane będą deklaracje bezpieczeństwa i ochrony (ENS), a dla produktów pochodzenia zwierzęcego (POAO) wymagane będzie eksportowe świadectwo zdrowia. Ponadto obowiązkowe stanie się wstępne zgłoszenie produktów sanitarnych oraz fitosanitarnych w brytyjskim systemie IPAFFS, częstsze mają być również fizyczne kontrole w punktach kontroli granicznej pod kątem zwierząt, produktów pochodzenia zwierzęcego oraz roślin i produktów roślinnych.